MacMahon lúc này vẫn xem nhẹ lực lượng đối phương và những ngọn đồi xung quanh Sedan dường như đã đem lại cho người Pháp một "vị trí tuyệt vời" (position magnifique). Bản thân Sedan là một pháo đài nhỏ được xây dựng vào thế kỷ 17, được che chở bởi thung lũng sông Meuse về phía tây và nam. Về phía bắc có một tam giác không đồng đều được tạo thành từ vùng đất cao nhô lên từ thị trấn. Sedan nằm giữa nền của tam giác này; hai góc bên của nó được đánh dấu bởi làng Floing về phía tây và làng Bazeilles về phía đông, trong khi hai cạnh bên của nó được đánh dấu bởi thung lũng Givonne về phía đông và một thung lũng nhỏ trải về phía tây-nam để hợp với thung lũng sông Meuse ở Floing. Tại trung điểm của tam giác, rừng Bois de la Garenne nằm trườn trên các đỉnh đồi, và trên đỉnh cao của nó, dẫn lối tới một ngọn đèo mang tên Calvaire d'Illy. Về hướng bắc các cao điểm nhập vào dãy núi Ardennes theo hướng biên giới Pháp-Bỉ.[15]

Chuẩn bị của Pháp

Mục đích duy nhất của MacMahon trong việc rút về Sedan là nhằm kiếm thêm thời gian – một ngày hoặc lâu hơn – để chấn chỉnh các lực lượng rệu rã đồng thời suy tính bước đi tiếp theo của ông ta. Theo sử gia Anh Michael Howard, có lẽ dự định trước tiên của viên thống chế là đánh một trận phòng ngự tại đây, vì nếu tiếp tục rút lui thì sự uể oải và náo loạn của binh lính dưới quyền ông sẽ gia tăng. Khi quân Pháp đến Sedan vào ngày 31 tháng 8, họ bài trí binh lực quanh tam giác này. Tướng Douay kéo Quân đoàn VII lên hướng tây bắc đóng giữ cao điểm chạy dài từ Calvaire vè phía Floing. Quân đoàn I của Ducrot được bố trí trên các ngọn dốc chi phối thung lũng Givonne và nhìn về hướng đông. Ở bên phải, tướng Lebrun chỉ huy Quân đoàn XII nối tiếp chiến tuyến và đóng đồn ở Bazeilles. Trong khi đó, chủ lực Quân đoàn V – đơn vị mà Wimpffen sẽ nhậm chức chỉ huy trong ngày hôm đó – được trừ bị ở trung tâm, ngoại trừ một số đơn vị được MacMahon cử đến để đáp ứng khẩn cầu của Douay nhằm trấn giữ Calvaire d'Illy và yểm trợ cánh phải Quân đoàn VII. Douay cũng chỉ ra sự bất lợi của các cứ điểm quân Pháp và nêu sự cần thiết của việc đào hào, nhưng MacMahon bác bỏ. Vị Thống chế cho rằng ông không hề dự định ẩn náu lâu dài dưới một pháo đài giống như Bazaine ở Metz, mà chỉ "thao diễn trước mặt quân địch". Trên thực tế "quân địch" đang ráo riết truy bắt ông ta: các cỗ đại bác của Quân đoàn I Bayern bên kia sông Meuse đã oanh kích Quân đoàn XII từ trước đó, trong khi những đám khói súng đang hiện lên theo một vòng bán nguyệt đằng sau các cao điểm phía nam. Douay buồn bã nói với MacMahon:[15]

Do MacMahon không có dự định trụ lâu tại đây nên số lượng đạn dự trữ tại doanh trại của ông ta không đủ để đáp ứng cho một trận đánh dài ngày. Tại Mézières, cách đó 24 km, tướng Joseph Vinoy vừa thành lập Quân đoàn XIII, và MacMahon nói với viên sĩ quan giao liên của Vinoy rằng ông ta định kéo quân trở lại Mézières bằng một con đường mới được xây dựng ở phía bắc sông Meus. Nhưng ý định này gặp phải nhiều sự phản kháng và Hoàng hậu vẫn thúc giục ông ta phải cứu vãn Bazaine. Vị Thống chế lại được tin quân Đức xuất hiện ở Frénois và Donchéry, đe dọa cắt đường rút của ông. Giờ đây, MacMahon định tiến về Carignan ở phía đông, song ông cũng không lấy gì làm khẩn thiết. Vị Thống chế nghĩ rằng nếu quân Đức thực sự có cắt đường rút của mình thì họ sẽ không còn đủ sức và ngăn cản ông ta phá vây. Để có thể ra một quyết định nào đó, MacMahon quyết định thu thập thêm thông tin và ông ra lệnh thực hiện các cuộc thám sát về hai phía đông-tây vào ngày 1 tháng 9 để thử sức kháng cự của quân địch, trong khi toàn bộ quân lực được nghỉ và hồi sức. Ông ban bố mệnh lệnh này cho tất cả các đơn vị; song, những sự kiện diễn ra sau đó đã khiến cho ít nhất một quân đoàn chưa thể đọc mệnh lệnh cho đến tậm đêm ngày 1 tháng 9.[15]

Chuẩn bị của Đức

Ngay từ đêm ngày 30 tháng 8, Thủ tướng Phổ Otto von Bismarck đã cảnh báo Chính phủ Bỉ rằng nếu như quân đội Pháp không bị giải giáp khi họ vượt biên giới Pháp-Bỉ, quân đội Phổ sẽ có quyền tiến vào đất Bỉ để truy kích đối phương.[15] Trái ngược với MacMahon, Moltke nhanh chóng nắm bắt tình hình. Vào ngày 31 tháng 8, ông phát lệnh cho Tập đoàn quân Maas tiến xuống bờ phải sông Meuse, trải rộng cánh trái của mình trên khắp đoạn đường đến biên giới Bỉ. Trong khi đó, Tập đoàn quân số 3 ở bờ trái được lệnh tràn thẳng tới Sedan, chiếm giữ bất kỳ một ngọn cầu nào rồi vượt sông và đổ quân vào khoảng đất giữa Sedan và Paris.[6] Mệnh lệnh cũng cho phép quân Phổ vượt biên giới để truy kích nếu như quân Pháp rút vào Bỉ mà không bị giải giáp, đồng thời Thái tử Phổ nói thêm: "Ngoài ra mọi hành động vi phạm biên giới Bỉ phải được thận trọng ngăn ngừa".[15]

Hai thái tử Phổ và Sachsen hồ hởi thực thi thượng lệnh.[15] Trong tay hai ông có khoảng từ 20 vạn đến 25 vạn quân, kèm theo 774 súng lớn.[3][4] Đến cuối ngày 31 tháng 8, một cuộc triệt thoái của quân Pháp vào Bỉ đã trở nên bất khả thi do quân Sachsen và Quân đoàn Vệ binh Phổ dưới quyền Vương thân August của Württemberg đã dàn trải lực lượng theo phía đông và phía bắc tại Sedan, trong khi Quân đoàn VI của Phổ do tướng Wilhelm von Tümpling chỉ huy dàn quân dàn quân về phía tây và phía bắc tại Mézières. Về hướng nam Sedan, quân Bayern đã tiến đến Bazeilles, Wadelincourt và Torcy, Quân đoàn IV Phổ do tướng Gustav von Alvensleben chỉ huy tới Frénois, các Quân đoàn XI (tướng Hermann von Gersdorff[a]) và V (tướng Hugo von Kirchbach) của Phổ tới Donchéry, thúc đẩy Moltke sai Blumenthal xua quân tiền vệ vượt sông Meuse để khóa chặt đường rút của MacMahon từ mọi hướng và khởi đầu trận hợp vây (Umgehung) điển hình của mình. Phía Pháp phái một toán công binh đến phá hủy cầu Donchéry, nhưng phát hiện ra rằng tất cả thuốc súng và ngòi nổ của họ đã bị dời đến Mézières. Sau đó, công binh Pháp bị các toán tản binh Phổ truy đuổi khỏi cầu. Cuối ngày, các đơn vị Phổ thuộc Quân đoàn XI từ Donchéry đã vượt sông Meuse để phá hủy ngọn cầu duy nhất của MacMahon. Trong đêm, quân Bayern cũng lắp hai cầu phao bắc qua sông mà không hề bị súng lớn của Pháp quấy nhiễu.[6][15]

Từ vùng đất cao ở bờ trái sông Meuse, Moltke đã có thể nhìn thấy toàn bộ doanh trại quân Pháp ở bên kia sông. Cũng vào đêm ngày 31 tháng 8, Moltke đi thăm Tập đoàn quân số 3 cùng với Quốc vương và khẳng định:[6]